Texti: Aron Ingi Guðmundsson
Athygli er vakin á að vefritið ÚR VÖR hefur hafið samstarf við Heimildina, þar sem Heimildin mun birta efni frá ÚR VÖR á tveggja vikna fresti. Þessi grein birtist þar síðastliðinn föstudag.
Í Neðri Brekku í Dölunum rækta hjónin Þórunn Ólafsdóttir og Haraldur Guðjónsson hvítlauk á lífrænan hátt. Fyrirtæki þeirra hjóna heitir Dalahvítlaukur og bíða þau nú í ofvæni eftir uppskeru næsta sumars og eru þau ekki ein um það.
Að sögn Þórunnar hófst ræktunin eftir að Garðyrkjufélag Íslands var með kynningarkvöld varðandi hvítlauskræktun, en Jóhann Róbertsson og konan hans kynntu þar ræktunina og hvað væri hægt að gera með hvítlaukinn. Þórunn segir að þeim hafi svo í kjölfarið stoðið til boða að kaupa nokkra lauka til að setja niður og eftir það hafi ekki verið aftur snúið.
„Það er ekki hægt að líkja því saman að kaupa út úr búð eða rækta þetta, það er svo mikið ferskara svona þegar maður ræktar laukinn. Ég rækta þetta svo þannig að ég sný ekki moldinni, því ef þú stingur upp þá slíturðu jarðvegslífið í sundur og það tekur langan tíma að ná sér á strik aftur. Við byrjuðum í fyrra að nota þessa aðferð og erum við að byggja upp beðin, við bætum út í moltu, hæsnaskít, þaramjöl og allskyns góðgæti.
Það tekur svo alveg tvö til þrjú ár að byggja upp lífræna partinn, þ.e. örverurnar og sveppalífið og það er svo það sem vinnur með rótakerfi allra plantna, þannig að úr þessu verður lífræn mold. Mér fannst svo heillandi hugmynd að gera þetta svona, við erum með milljónir vinnumanna í jarðveginum sem vinna fyrir okkur ef við veitum því athygli og gefum því séns.“ segir Þórunn.
Þórunn segir að þau hjón hafi sótt um styrk í DalaAuð, en DalaAuður er samstarfsverkefni Dalabyggðar, Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi og Byggðastofnunar og er undir hatti brothættra byggða. Styrkinn sóttu þau um fyrir þurrkhúsum, en að sögn Þórunnar þarf að þurrka laukinn í fjórar til fimm vikur eftir að hann er tekinn upp.
„Við fengum styrk til að koma upp tveimur bambahúsum og þar getum við hengt upp laukinn, en húsin voru sett upp í júní síðastliðnum. Svo fengum við styrk frá Uppbyggingarsjóði Vesturlands fyrir kaup á kurli og moltu, sem fer í að byggja upp jarðveginn. Við erum með kurl á milli beðanna, þar sem ég er dálítil pjattrófa og vil ganga um á inniskónum og vera ekki í drullunni en svo er þetta líka fyrst og fremst fæða fyrir sveppalífið í jarðveginum.“
Þórunn segist vera mjög þakklát fyrir það hve áhugasamur bóndinn hennar sé um þetta líka, en Haraldur, maður Þórunnar, er gamall búfræðingur og hefur þetta ævintýri þeirra hjóna kveikt í honum aftur að sögn Þórunnar.
„Við höfum eitthvað fyrir stafni, erum úti að vinna og ræktum eitthvað gott í leiðinni, þetta verður okkar líkamsrækt. Það þarf að nostra svolítið við þetta og margt sem þarf að huga að. Við vorum að setja laukinn niður aleg til 17. nóvember síðastliðinn. Við fengum laukinn seint, það var ógeðslegt veður, rigndi mjög mikið og svo kom frost bein í kjölfarið. Þannig að við þurftum að bora nálægt 20.000 holur fyrir blessaðan laukinn til að koma honum niður!“ segir Þórunn og hlær hástöfum.
Að sögn Þórunnar þá skiptist hvítlaukurinn í tvær tegundir, þá sem eru með harða hálsa og svo aðra sem eru með mýkri háls. Þeir hvítlaukar sem hafa harðari háls eru betur búnir fyrir norðlægar slóðir samkvæmt Þórunni og nota þau því þá gerð að mestu í dag. Nú þurfa þau hjón að bíða til næsta sumars eftir uppskerunni og leynir spennan sér ekki hjá Þórunni og eru þau ekki ein um að vera spennt sem fyrr segir.
„Við erum mjög spennt, það er komið rótarkerfi, mjög flott, sem við sáum í fyrradag. Svo þegar maður velur stærstu rifin til útsæðis, þá fellur alltaf til minni rif, og úr þeim vinnum við aukaafurð, t.d. hvítlaukssalt, olíu og ýmislegt. Við erum í startholunum núna að gera salt, sjáum hvernig það kemur út, vonandi verða einhverjir sem vilja kaupa það. En maður heyrir utan af sér að það er gríðarleg eftirvænting að fá svona íslenskan hvítlauk, svona lífrænan.“ segir Þórunn.
Þórunn er ekki hrifin af tilbúnum áburði og vill í raun að fólk hætti að nota slíkt og taka frekar upp þá aðferð sem hún notar. „Þessi tilbúni áburður, þegar plantan fær bara svona spítt í æð, þá verður jarðvegurinn ekki eins góður. Þá er minna rótarkerfi og færri örverur, það tekur nefnilega tíma að byggja það upp, það er það sem við erum að reyna að gera núna. Eftir því sem jarðvegurinn er betri, þeim mun kröftugra verður það sem þú ert að rækta og að mínu mati ætti í raun og veru að banna tilbúinn áburð. Ég hvet bara alla sem eru að rækta að hætta að nota tilbúinn áburð og rækta jarðveginn í staðinn, það er það sem þarf að gera. Við viljum sjá fjölbreytni í ræktun og með þessari lífrænu aðferð verður vissulega mikil fjölbreytni í ræktuninni“ segir Þórunn að lokum.
Comments